Э.Саруултөгс: Б.Энxбаярын xүнд xэрэг тоxдог явдал нь xэрээс xэтэрлээ
ӨРӨГ ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ: НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН САНГ ШИНЭЧЛЭХ ЁСТОЙ ЮУ?
Өрөг хэлэлцүүлэг энэ удаа “Алдагдалтай нийгмийн даатгалын сангаа аврах гэж иргэдээ мөлжих нь зөв үү” сэдвээр хэлэлцүүлэг өрнүүллээ.
Тэтгэврийн даатгалын сангийн алдагдлаас шалтгаалан сүүлийн гурван жилийн хугацаанд НДШ таван хувиар өссөн. Нийгмийн даатгалын санд яагаад алдагдал үүссэн, шинэчлэл хийх ёстой, яаж хийх вэ зэрэг агуулгын хүрээнд ярилцсан хэлэлцүүлгийн онцлох эшлэлээс хүргэж байна.
Зочноор:
- УИХ-ын гишүүн Х.Булгантуяа
- ХНХЯ-ны Нийгмийн даатгалын хэлтсийн дарга Б.Батжаргал
- ОУ-ын актуарч Д.Гантулга
- “Өлзий энд ко капитал” ХХК-ийн захирал Б.Өлзийбаяр
- “Ард лайф” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Гантулга
ХУВИЙН ТЭТГЭВРИЙН САН ЯДАЖ Л УЛС ТӨРЖИЛТИЙН ЗОЛИОС БОЛОХГҮЙ
Ард Лайф ХХК гүйцэтгэх захирал Б.Гантулга:
- Өнөөдрийн нийгмийн даатгалын сангийн хамгийн том алдагдал хийгээд байгаа гол сан нь тэтгэврийн даатгалын сан. Тэтгэврийн даатгалын сан гэдэг бүтээгдэхүүний гол агуулга буруу байна. Нийгмийн даатгалын сангийн бусад эрүүл мэнд, ажилгүйдэл, тэтгэмж, үйлдвэрлэлийн осол гэх 4 сан ашигтай буюу хуримтлал үүсгэж байдаг.
- 1960-аад оноос дэлхийн ихэнх барууны улс орнууд хуваарилалтын тогтолцоог буруу гэж үзээд шинэчлэл хийсэн. тэтгэврийн тогтолцооны талаа мэдээд бүгд реформ хийсэн. Нийгмийн даатгалынхаа хувь дотор тодорхой хэмжээний тэтгэврийн бүтээгдэхүүний агуулга оруулсан.
- Хувийн тэтгэврийн тогтолцоо, улсын тэтгэврийн тогтолцооноос илүү өндөр өгөөж авдаг. Цэвэр хуримтлал суурьтай тогтолцоо өнөөдөр Сингапур улсад маш амжилттай хэрэгжиж байгаа жишээ. Хуримтлалын нэгдсэн тогтолцоотой, иргэд орлогоосоо 20-30% хуримтлал үүсгэдэг. Тэтгэврийн насан дээр очихоор тэндээсээ тэтгэвэр авдаг. Энэ хөтөлбөр дээрээ тулгуурлаад орон сууцны тогтолцоо, сургууль боловсрол, эрүүл мэндийн тогтолцоогоо хөгжүүлж чадаж байгаа. Энэ нь эргээд тэтгэврийн тогтолцоо нь асар олон тогтолцооны гол суурь болж өгч байгааг харуулж байгаа юм. Сингапурын Төв хуримтлалын сангийн жишээг ярихад 1965 онд анх үүссэн. Тухайн үед арлын баруун эрэгт үйлдвэрлэлийн бүс бий болгож хувиараа бизнес эрхэлдэг хүмүүс хувьцаа гаргаад үйлдвэрлэл хийх боломж олгосон. Төв хуримтлалын сангаараа дамжуулж тэнд маш олон хөрөнгө оруулалт хийсэн. Маш олон бизнесменүүд тэнд маш богино хугацаанд хүүгүй, хугацаагүй, хөрөнгийн зах зээл дээр хувьцаагаа зараад үйлдвэрээ бариад үйл ажиллагааны ашгаа хэд дахин нэмэгдүүлсэн.
- УИХ-д өргөн баригдсан хувийн тэтгэврийн сангийн хуулийн төсөл дээр нэг хуулийн этгээд дээд тал нь 10% эзэмших хязгаартай. Энэ нь нэг хүн, нэг байгууллагаас орох нөлөөллийг байхгүй болгож байгаа гэсэн үг. Өнгөрсөн 30 жилийн хугацаанд бид арилжааны банкууд дээр хязгаарлалт хийгээгүйгээс нэг хүнээс шалтгаалсан эрсдэл их гарсан. Тэгэхээр хувийн тэтгэврийн сан байгуулагдсаны дараа 10%-ийн эзэн болохын тулд би энд лобби хийж байх нь утгагүй зүйл.
- Улсын тэтгэврийн даатгалын сан улсаас төрөөс хамаараад эрсдэлд өртдөг. Улс төржилтөнд өртдөггүй хувийн тэтгэврийн сан байх ёстой.
- Хувийн тэтгэврийн сан нь бие биенээсээ хамаарахгүй буюу иргэн очоод 3 өөр тулгуур дээр тэтгэврийн шимтгэлүүдээ төлөөд яваад байхад эргээд тэтгэвэрт гарахад 3 өөр тулгуураас тэтгэвэр авдаг, ирээдүйн баталгаа нь гурван тусдаа тулгууртай байх тогтолцоог бий болгох ёстой юм.
- Хувийн тэтгэврийн сангаа хуримтлал суурьтай хийчихье тэрэн дээр 5% тэтгэврийн сан байгуулъя. Мөн 25-30% нь хувьцаат компани болоод олон нийтэд хувьцаагаа санал болгоно. Дор хаяж 40-50 хувьцаа эзэмшигчтэй, олон улсад хувьцаа эзэмшигчтэй сангууд бий болно.
- Н. Учрал гишүүн ахалсан ажлын хэсгийн өргөн барьсан хуулийг 2020 оны 10 сард хэлэлцье гэж байхад Хөдөлмөн нийгмийн хамгааллын сайд УИХ-ын танхимд манай яам 11 сард энэ хуулийн төслийг өргөн бария тэр үед та бүхэн ажлын хэсэг гаргаад хэлэлцээд өгөөч гэж байсан. Өнөөдөр 2021 оны 4 сар болж байна. 11 сард өргөн баригдах байсан хууль маань хаана байгааг асуумаар байна.
- Хадгаламж зээлийн хоршоо зохицуулалтгүй байсан учраас асар олон иргэд хохирсон. Хувийн тэтгэврийн сангийн зохицуулалт нэхээд байгаа шалгаан нь тэр. Өнөөдөр ганц ард лайф, Голомт банкны хажууд “Тус” хувийн тэтгэврийн сан, Орос Монголын хамтарсан төмөр зам гэх мэт компаниуд тэтгэврийн сангуудтай. Төрийн өмчит компани тэтгэврийн сантай байна.
- Тэтгэврийн даатгалын сан 19%, нийгмийн даатгал 26 хувь байна. Баланс дээр харахад нийгмийн даатгалд өгөхгүй бол ажилтны цалин дээр нэмэгдэж орох мөнгө. Хүний орлогоос 26% -ийг авч байгаа мөнгө.
- 10% бага татвартай байна гэдэг. Гэтэл үнэндээ авч байгаа хэмжээгээр тооцох юм бол 36% байдаг.
0
0
0
0
0
0
0
0
