Манай улс НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлд дөрөв дэх тайлангаа хүргүүлнэ
Монгол Улсын иргэн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийн тэнцэл алдагдахаас хамгаалуулах эрхтэй. Энэ эрхээ хангуулж чадахгүй байгаа тохиолдолд бид хэрхэх вэ?
- Нэгдүгээрт: Монгол Улсын хууль, олон улсын гэрээнд заасан эрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн гэж үзвэл уул эрхээ хамгаалуулахаар шүүхэд гомдол гаргах, бусдын хууль бусаар учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх эрхтэй гэж Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан байдаг. Тэгэхээр бид эрүүл аюулгүй орчинд амьдарч чадахгүй байгаа бол шүүхэд гомдол гаргах эрх маань нээлттэй гэсэн үг.
- Хоёрдугаарт: Амьдарч буй дүүрэг, хорооныхоо төлөөлөгчдөд хяналтын сонсгол зохион байгуулах хүсэлтээ иргэн, хуулийн этгээд хүргүүлж болно. Хүсэлтийг хүлээн авснаас хойш ажлын таван өдөрт багтаан Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчид Нийтийн сонсголын тухай хуульд заасан шаардлагыг хангаж байгаа эсэх, тухайн асуудлаар сонсгол зохион байгуулах эсэхийг хуралдаанаараа хэлэлцэн шийдвэрлэх учиртай.
“Монгол Улсын иргэн Б.Мөнгөнхишиг утааны сонсгол зохион байгуулахаар санаачилж, цахим өргөдөлд иргэдээс гарын үсэг цуглуулж эхэлжээ. 2024.11.27-нд эхлүүлсэн цахим өргөдөлд одоогоор 1803 хүн дэмжин гарын үсгээ зуржээ. Нийт 70000 иргэн сонсголыг дэмжин гарын үсгээ зурсанаар сонсгол зохион байгуулах эхний нөхцөл бүрдэх юм. Иргэн та 2024.12.27-ны дотор d.parliament.mn рүү хандан гарын үсгээ зурах боломжтой аж. Тэрбээр өглөө босоод утааны зураг, видео шэйр хийх биш цахим өргөдөлд гарын үсгээ зурж оролцоогоо бодит болгохыг уриалж байлаа.
Гарын үсгээ зурах бол энд дараарай.
Утааны сонсголыг санаачилагч Б.Мөнгөнхишиг цахим өргөдөлдөө:
“Манай улсын 2 хүн тутмын нэг нь амьдардаг, тэр дундаа тухайн хүн амын 35%-ыг 0-18 насны хүүхдүүд эзэлдэг Улаанбаатар хотын иргэдийн эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрх ноцтойгоор зөрчигдөөд олон жил боллоо. Зөвхөн нийслэл Улаанбаатар хот төдийгүй аймгийн төвүүдийн агаарын бохирдол жилээс жилд өссөөр байна. 2017.01.10-нд Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс Улаанбаатар хотын агаар, ус, хөрс гамшгийн түвшинд хүрснийг дурдаж 03/03 тоот зөвлөмжийг УИХ, ЗГ болон аймаг нийслэлийн иргэдийн хуралд хүргүүлсэн ч хэрэгжилт хангагдахгүй байсаар байна. Үүнээс үүдэлтэй иргэдийн эрх зөрчигдсөнөөс үүдэн:
- Амьсгалын замын өвчлөл, нас баралт
- Зүрх судасны тогтолцооны өвчлөл
- Хордлого, харшил
- Хорт хавдар,
- Нөхөн үржихүйн эмгэг,
- Хоол боловсруулах системийн эмгэг,
- Хүүхдийн бие бялдар, оюун сэтгэхүйн хөгжлийн ялгаатай байдал
- Хүн амын дархлааны түвшин буурах эмгэгүүдтэй холбоотойгоор хүн амын өвчлөл, нас баралт эрс нэмэгдэж, улсын нийт бүтээмжид их хэмжээний хохирол учруулсаар байна.
Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас агаарын бохирдлыг тогтмол бууруулж, иргэдийн эрүүл мэндийг хамгаалах бодлогын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэхийг ямагт зөвлөсөөр байна. 2012 оны судалгаагаар 9 нас баралт тутмын 1 нь агаарын бохирдлоос болж байв. Дэлхий дахинд агаарын бохирдлоос шалтгаалсан нас баралт 100000 хүн амд 92 байхад Монгол улсад 100000 хүн амд 132 байгаа нь дэлхийн дунджаас даруй 30%-иар илүү болж, хүн амаа өсгөх бодлоготой Монгол улсад маш том гарз хохирол юм. Агаар орчны бохирдол тогтмол нэмэгдэж байгаа нь эрүүл иргэд өсөж торниход сөргөөр нөлөөлж байна. НҮБ-ийн Хүүхдийн сангийн захиалгаар АШУҮИС-ийн хийсэн судалгаагаар багтраа өвчний тохиолдол 2009 онд 0-4 насанд 4 байсан бол 2017 онд 60 тохиолдол шинээр бүртгэгдэн өвчлөлийн бодит тоон үзүүлэлт даруй 15 дахин нэмэгдсэн байна. Агаарын бохирдол NO2 50% буурвал багтраа өвчнөөр оношлогдох шинэ тохиолдол 2019 онд 60 байсан 2027 он гэхэд 10 болж буурна гэсэн тооцоолол гарсан. Иймд Нийтийн сонсголын тухай хуулийн 6.2.2.ерөнхий хяналтын, 6.2.3.төсвийн хяналтын, 6.2.9.хүний эрх, эрх чөлөөг хангахтай холбоотой хяналтын сонсголыг зохион байгуулах шаардлагыг хүргүүлж байна” гэжээ.
Сонсголоос ямар үр дүн хүлээж буй тухайгаа тэрбээр ийнхүү жагсаажээ:
- 2017 онд батлагдсан “Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хөтөлбөр”-ийн хэрэгжилтэд үнэлгээ өгөх, үйл ажиллагааг эрчимжүүлж, эзэнжүүлж, хариуцлагажуулах гүйцэтгэлийг хангалуулах талаар арга хэмжээг эрчимжүүлэх, (үүнийг Ерөнхий сайд эсвэл салбар дамнасан үндсэн чиглэлийн яам эсвэл шадар сайд ахлан ажиллах)
- Өнгөрсөн хугацааны агаарын бохирдлыг бууруулахад зарцуулсан төсвийн зарцуулалтад хяналт мониторинг хийж, төсвийн мөнгө үр ашиггүй зарцуулсан шийдвэр гаргагчдад хариуцлага тооцох,
- Цаашид улсын төсөв батлахдаа асуудлын эрэмбэ харгалзан үзэж батлахад анхаарах,
- Орчны бохирдлыг бууруулах, үндэсний хорооны бүтэц бүрэлдэхүүн, төсвийн зарцуулалт, үйл ажиллагаа, ажлын албаны болон хорооны үйл ажиллагааг сэргээх, сайжруулах, төсвийн зарцуулалт болон шийдвэр гаргах явц, сонгон шалгаруулалт зэрэг явцуудыг олон нийтэд нээлттэй болгох, цаашлаад хорооны бүтэц бүрэлдэхүүнийг чадавхжуулах, чадварлаг удирдлагаар хангахад онцгой анхаарах.
1
0
0
0
0
0
0
0
