Ц.Нямдорж: Надад одоогийн байдлаар ямар нэгэн ажлын санал тавиагүй
Эрх баригч нам ирэх жилийн Улсын Их хурлын сонгуулийг бүсчилсэн тойргоор хийх шийдвэр гаргасан. Манай улс өмнө нь найман удаагийн Улсын Их хурлын сонгууль хийсэн ч ирэх жил анх удаа энэ хувилбараар сонгууль хийхээр болж байна. Ингэхдээ Баян-Өлгий аймгийг дангаар нэг тойрог болгох талаар хэлэлцэж байна. Харин үүнийг зарим судлаачид Монгол улсын нэгдмэл байдал, тусгаар тогтнолд аюул үүсгэх суурь болох эрсдэлтэй гэж үзэн, эсэргүүцэж байгаа юм.
Сонгуулийг бүсчилсэн тойргоор хийвэл тойрогтоо мөнгө тараах зэрэг санал худалдан авах хууль бус аргууд арилах давуу талтай. Харин жижиг улс төрийн нам, эвслүүд, олонд танигдаагүй шинэ хүмүүс санал авахад бэрхшээлтэй болох сул талтайг судлаачид мөн хэлж байгаа юм.
Сонгуулийн бүсчилсэн тойрогт яагаад Баян-Өлгий аймгийг бие даасан тойрог болгож болохгүй талаар МЭК ХХК-ийн захирал, судлаач Л.Золбаатартай ярилцлаа.
-Ирэх оны УИХ-ын сонгуулийг бүсчилсэн тойргоор хийхээр боллоо. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?
-Манай улсын парламентад суудалтай намууд УИХ-ын сонгууль бүрийн өмнө сонгуулийн тойргийг өөрөөр зурдаг. Энэ нь муу зуршил болоод байна. Засгийн эрх барьж байгаа нам нь тооцоо, судалгаа хийж байгаад өөртөө таарсан, арай илүү боломжтой гэсэн хувилбараараа сонгуулийн тойргийг дахин зурдаг. Жишээлбэл, 2016 онд Ардчилсан намын өөрчилсөн өөрчлөлт өөрсдөд нь гайтай болсон. 2012 оны хувилбараар явсан бол илүү ашигтай байсан.
2024 оны сонгуулийг буруу зуршлынхаа дагуу МАН дахин өөрчлөх санаа гаргаж байна. Энэ удаа бүсчилсэн тойргууд болгоно гэдэг нь зарчмын хувьд маш зөв. Бүсчилсэн хөгжил, пропорциональ руу явж байгаагийн нэг алхам гэж харж байна. Ингэхдээ Баян-Өлгий аймгийг тусад нь нэг тойрог болгоно гэдэг санаа яваад байна. Бусад бүх аймаг, дүүргийг нэгтгээд, 3-4 аймгийг нэг тойрог болгоод Баян-Өлгий аймгийг бие даасан тойрог болгох талаар ярьж байна. Энэ нь маш буруу зүйл юм.
Эрх баригчид болон АН хоорондоо зөвшилцсөн байх. Тэдний ярьж байгаагаар Баян-Өлгий аймгийг дангаар тойрог болгох нь нэгдүгээрт, үндэсний цөөнхийн төлөөллийг парламентад байлгах ёстой гэж байгаа юм. Үүнийг өөрөөр шийдэж болно. Жагсаалтдаа дээгүүр нэг казах улс төрчийг оруул.
Харин Увс, Ховдынхны ярьж байгаа зүйл нь Баян-Өлгийн сонгуулийн ирц өндөр байдаг. Ховд, Увс, Баян-Өлгийг нэг тойрог болговол зөвхөн казахууд гарна гэж. Үүнийг шийдэх маш хялбар. Увс, Ховдын сонгуулийн ирц нэмэгдэж болно. “Ингээд байна, тиймээс та нар саналаа өгөөч” гэвэл холилдоод л гараад ирнэ. Ингэвэл казах иргэдийн парламентад байх төлөөллийг хангах бүрэн боломжтой юм.
-Яг яагаад Баян-Өлгий аймгийн бие даасан тойрог болгохгүй гэж эсэргүүцэж байна вэ?
-Энэ нь цаашид үндэсний аюулгүй байдал, Монгол нэгдсэн, нэг үндэстэнтэй улс гэдэг суурь байр суурьд аюул үүсэх эрсдэлийг үүсгэж байна. Учир нь сүүлийн жилүүдэд дэлхийд шашны мөргөлдөөн ноцтой хэлбэрт байна. Ингээд харахаар Баян-Өлгий аймагт байдаг казахууд лалын шашинтай. Цаана нь Казахстан гэдэг бие даасан улс байна. Урд нь Уйгур байна. Энэ геополитикийн эрсдэлүүд нь одоо биш юм аа гэхэд 10, 20 жилийн дараа Монгол улсын нэгдсэн байдал, газар нутаг, тусгаар тогтнолд эрсдэл үүсгэх суурийг тавих аюултай. Тиймээс Баян-Өлгийг яаж ч бодсон сонгуулийн бие даасан тойрог болгож болохгүй.
2024 оны сонгуульд Ардчилсан нам, МАН аль нам ялах нь чухал биш. Аль нэг нь ялна. Гэхдээ Монгол ялна.
Улс төрчдийн, шийдвэр гаргагчдын барьж байгаа байр суурь нь яаж сонгуульд ялах вэ л гэж бодож байна. Яаж парламентад сонгогдох хүнийхээ тоог нэмэх үү гэдэг байр сууриас хандаад байна. Ялахынхаа төлөө, илүү олон суудал авахынхаа төлөө ийм зүйл хийж болохгүй. Монгол улсын нэгдмэл эрх ашгийн байр сууриас хандах хэрэгтэй.
-Манай улс ирэх жилийн УИХ-ын сонгуулиа анх удаа бүсчилсэн тойргоор хийх гэж байна. Үүний давуу болон сул тал нь юу вэ?
-Бүсчилсэн тойрог монголчуудад ашигтай. Сонгуулийн тойрогтоо мөнгө тараадаг асуудлууд, тэнд сургууль барьж, жорлон нээлээ гэж санал авдаг аргууд нь дарагдах давуу талтай.
Харин сул тал нь зарим улс төрчдөд хүндрэлтэй болох байх. Үндэсний хэмжээнд танигдаагүй улс төрчдөд сонгууль нэлээн бэрхшээлтэй болно. Мөн үүнд нөлөөлөх хүчин зүйл нь намын харьяалал. Нэг намынхныг бүгдийг нь сонгох эсвэл олонд танигдсан хүнээ сонгох гээд.
Мөн ирэх сонгуулиар өндөр антирейтингтэй буюу муу нэртэй, сөрөг рейтингтэй хүн сонгуульд шууд унах магадлалтай. Иргэд “Үүнийг яасан ч сонгохгүй” гэдэг байр суурьтай хүмүүс байна. Харин үндэсний хэмжээнд эергээр танигдсан улс төрчид сонгогдох магадлал өндөр. Одоо байгаа УИХ-ын гишүүдийн зарим нь сонгогдох магадлал буурч байна гэж ярьж байна. УИХ-д дөрвөн жил юу хийсэн юм бэ. Танигдах нь яасан юм бэ. Бүх боломж нь байж байхад танигдаж чадаагүй бол хохь чинь болж байгаа юм.
-Ярилцсанд баярлалаа.
0
0
0
0
0
0
0
0
