Д.Сүхбаатарын талбайн зүүн, баруун талын авто замын хөдөлгөөнийг түр хаана
ШУТИС-ийн багш, доктор С.Төгс малын гаралтай түүхий эдийг ашиглан 200 гаруй төрлийн бүтээгдэхүүн хийх боломжтой хэмээн ярьж байна. Малын амьсгалаас нь бусдыг ашиглах боломжтой учир гэдэс дотроос нь хаях юм юу ч байдаггүйг тэр олон жилийн судалгаагаараа нотолжээ. Бид "Эх орондоо үлдэнэ" цувралын энэ удаагийн дугаарт мал аж ахуйн салбарын боломжийг таниулж яваа түүний судалгааг онцоллоо.
С.Төгс доктор, түүний судалгааны багийнхан хонины гүзээ болон сархинагаас оёдлын материал гарган авсан байна. Үүнийгээ "Гүзээн савхи" гэж нэрлэжээ. Гүзээ, сархинагаас зөөлөн, өнгө будаг сайн авдаг, сайн чанарын оёдлын материал гаргаж авсан нь олон улсад үнэлэгдэх, гайхамшигтай нээлт, том олз болжээ.Таны харж буй, ширээн дээрх эдгээр эдлэл бол тэдний судалгааны бүтээл. Хонины гүзээ, сархинагийг боловсруулж, зангиа, хүүхдийн бойтог, бэлэн мөнгөний хавтага гээд 30 орчим төрлийн бүтээгдэхүүнийг хийж чадсан байна.
Хэдэн жилийн өмнө олон улсын хуралд очихдоо С.Төгс багш хоёр ширхэг гүзээн савхин зангиа авч явжээ. 5 доллараар зарчихъя гэж бодтол гадныхан шагшиж, 300 доллараар булаалдаад авчээ. Энэ бол Монгол малын дайвар бүтээгдэхүүнээр хийсэн эдлэл нь олон улсад эко гэж үнэлэгддэгийн бодит жишээ юм. Өөрөөр хэлбэл, хонины гэдэс, дайвар бүтээгдэхүүнээс маш олон төрлийн бүтээгдэхүүн хийж болдгийн жишээ юм.
С.Төгс доктор, түүний багийнхны судалгааны үр дүн үүгээр дуусахгүй. Тэрээр үхрийн шөрмөснөөс хайлдаг мэс заслын утас гарган авсан нь олон улсад шуугиан тарьсан юм. Үүгээрээ 2015 онд Дэлхийн оюуны өмчийн байгууллагын шилдгийн шагнал, алтан медаль хүржээ. ШУТИС-ийн профессор С.Төгс судалгааыха талаар ярихдаа "Малаас амьсгалаас бусдыг нь ашигладаг. Манай Монголчууд үнэхээр азтай. Үйлдвэрлэл хөгжүүлбэл хөдөө аж ахуйн салбарт түүхий эд нь хангалттай байна. Би саяхан үхрийн өрц, үнхэлцэгний хальснаас зөөлөн материал гаргаж авлаа. Үүгээр нүдний шилний алчуур шиг, тийм зөөлөн эдлэл хийх боломжтой. Мөн үхрийн туурайг судлах үүрэг даалгаврыг залуу судлаачдадаа өгөөд байна. Английн эрдэмтэд үхрийн туурайнаас гал унтраах хөөс гаргаж авах боломжтойг тогтоосон байдаг юм. Манай улсад түүхий эд хангалттай учир үүнийг судлах чухал гэлээ.
Хэдийгээр олон улсад гайхуулах, монголыг үйлдвэржсэн орон болгох цогц судалгааг судлаачид бэлэн болгосон ч төр засаг үүнийг анхаарч, үйлдвэр барихгүй явж ирсэнд тэр сэтгэл дундуур явдгаа хэллээ. "Уг нь гүзээ боловсруулж материал гаргаж авах үйлдвэр барихад 120 сая төгрөг шаардлагатайг бид тогтоосон. Аймаг болгонд нэг ийм үйлдвэр барьчихвал бид бүгдийг эх орондоо хийх боломж байна шүү дээ. Даанч төр нь тоохгүй юм. Дарга нар тэрбумаар нь өөртөө зээл авч гэнэ гэдэг мэдээг сонсоод зүрх өвдөх шигл болох юм. Толгой шийр, гэдэс дотор гээд л малын өч төчнөөн баялаг хог дээр булагдаж байна. Үүнийг баялаг болгох боломж нь энэ байна шүү дээ" хэмээн ярьсан юм.
Түүнчлэн "Монголыг монголчууд өөрсдөө л хөгжүүлнэ. Эх орондоо сайхан амьдрах боломж зөндөө байна. Гол нь бид боломжоо ашиглах хэрэгтэй. Монголчууд өлсөж үзээгүй учраас залхуу байна гэж би хардаг. Хөдөлмөрлөж, бүтээх хэрэгтэй байна. Төр нь бэлэн судалгааг ашиглаад, үйлдвэ барих оновчтой бодлогодоо анхаармаар байна. Судлаачдын бүтээл ингээд л хоосон хадгалагдаад л өнгөрдөг баймааргүй байна" гэсэн юм.
0
0
0
0
0
0
0
0
