Манай улс НҮБ-ын Хүний эрхийн зөвлөлд дөрөв дэх тайлангаа хүргүүлнэ
Японы Хитоцүбаши их сургуулийг төгсөж, Васэда их сургуульд хүний шилжилт хөдөлгөөн болоод дээд боловсролын хөгжлийн судалгаа хийдэг нийгмийн шинжлэх ухааны доктор, Васэда их сургуулийн судлаач М.Ариунтуяатай Японы боловсролын систем болоод гадагшаа сурахад юун дээр анхаарах ёстой талаар ярилцлаа.
Таны хувьд Япон улсад сурч төгссөнөөр ямар давуу тал, боломжууд бий болсон бэ?
Миний судалгаатай шууд холбоотой асуулт байна. Ер нь гадаадад сурч, ажиллах нь хүн өөрөө өөртэйгөө тулж, өсөж хөгжихөд нь нөлөөлдөг. Японд ирсэн хүнд хэлээ сайжруулах, шат ахин суралцах, орлого хуримтлалтай болох, төгсөөд ажил карьераа ахиулах, шинээр бизнес эхлэх, шинэ найз нөхөдтэй болох гэх мэтээр үр дүн нь илэрч байдаг. Мөн Японы худалдаа үйлчилгээний соёл, бараа бүтээгдэхүүний чанар, хоол хүнсний аюулгүй байдал, тээвэр холбооны түргэн найдвартай байдал, засаг захиргааны давуу талыг анзаарч, тэдгээрээс суралцаж, эх орондоо биет болон биет бус аргаар нэвтрүүлж буй залуус нэмэгдэж байна уу гэж хардаг.
Надад олдсон нэг боломж гэвэл би мастерт сурч байхдаа өөр их сургуулийн хичээлд сууж,судалгааны чиглэл нь минийхтэй (боловсролын салбар дахь олон улсын дэмжлэг туслалцааны асуудал) ойрхон оюутнуудтай танилцаж, улмаар өөр улс руу хамтдаа хуралд явж байлаа. Тэр үеийнхээ хүмүүстэй одоо ч гэсэн холбоотой явдаг.
Мөн докторт суралцахад хээрийн судалгаа хийх хэрэг гардаг. Миний сэдэв Монголтой холбоотой байсан болохоор судалгаанд гарахад онгоцны зардлаас өгсүүлээд янз бүрийн зардал шаардлагатай болж байсан.Эдгээр зардлаа энд судалгааны грант авах замаар шийдэж, судалгаагаа явуулж байсан. Ер нь оюутан байхдаа удирдагч багшийнхаа болон Японы бусад их сургуулийн судалгааны төсөлд оролцох, сургуульдаа судалгааны болон багшийн ассистант хийх, өөр улсад судалгаанд явах зэргээр туршлага хуримтлуулах боломжууд олдсон юм байна.
Японд багш нарыг хөгжих боломжоор хэрхэн хангадаг вэ?
Японд 1 жил, 5 жил, 10 жил болсон багш нарын мэргэжил дээшлүүлэх сургалт явуулдаг. Монголд ч гэсэн хуучин ийм туршлага байсан. Шинэчлээд явж байгаа гэж харж байгаа.
Японд онцлох зүйл гэвэл багш нар мэргэжил, сонирхлынхоо дагуу судалгааны нэгдлүүдэд орж,тэр нэгдлээрээ тодорхой нэг сэдвийг дэвшүүлж, судалгаа хийж сурдаг. Нэгдлүүд нь их сургууль, иргэний мэргэжлийн байгууллагын оролцоотой асуудлынхаа гарц шийдлийг эрэлхийлж, гарсан үр дүнгээ эцэг эхэд мөн мэдээлдэг. Ийм нэгдэл нэг сургууль дотор ч байна,өөр сургуулиудаас нийлсэн нэгдлүүд ч байна.
Бас сүүлийн үед сургууль, байгууллагаас ангид, хувь хүний мэргэжлийн сонирхолд нийцсэн үйл ажиллагааг онлайнаар явуулдаг янз бүрийн нэгдлүүд нэмэгдэж байгаа. Иймэрхүү нэгдлүүдэд багш нар хувиараа төлбөр төлж элссэнээр шинэ мэдээлэл, зөвлөгөө өгч авалцаж, хувь багшийнхаа хувьд өсөж хөгжих бололцоогоо нэмэгдүүлж байна уу гэж санагддаг.
Сургуулиа төгсөөд гадагшаа явах хүсэлтэй залуус олон байдаг. Гэхдээ ямар сургуульд хэрхэн элсэж орох, очоод яаж амьдрах тал дээрээ мэдээлэл дутуу байдаг юм шигээ?
Японы их дээд, мэргэжлийн, хэлний зэрэг сургуулиуд гадаад оюутнуудыг элсүүлэх сонирхолтой байдаг.Манайд монгол хэл дээрх мэдээлэл нэмэгдэж байгаа ч эрэл хайгуулын шатандаа аль болох дэлгэрэнгүй мэдээлэл цуглуулахыг хичээх хэрэгтэй.
Чанартай сайн сургуулийг сонирхож байвал сургуулиа маш сайн судлах хэрэгтэй.Сургуулийн мэдээллийг тухайн сургуулийн вэбхуудас, танилцах өдөрлөг, өмнө нь сурч байсан төгсөгч, монголчуудын сошиал зэрэг янз бүрийн сувгаар цуглуулж болох ч аль ч тохиолдолд нэг бус дор хаяж 2-3 сургуулийн мэдээлэлтэй болбол харьцуулж үзэхэд тустай байдаг. Тэгээд энэ миний орох гээд байгаа сургууль мөн үү үгүй юу?Би энэ сургуулийг төгссөний дараа юу хийх билээ? гэдэг асуултад өөрөө өөртөө хариулж чадаж байвал тун сайн.
Хэрхэн зөв сурах арга барилыг эзэмших вэ? Японы сурах арга барил ямар байдаг вэ?
Монголд боловсролын шинэчлэл удаа дараа хийгдэж байна. Шинэ юм маш их нэвтрүүлж үүнийхээ төлөө хөрөнгө ихээр зарцуулж байгаа. Гэтэл чанар нь яагаад ийм их хэл ам дагуулж байна вэ?
Үүнийг би манай систем гадна талаасаа буюу хэлбэр нь болоод байгаа хэрнээ хүн дээрээ тулаад ирэхээр сурах арга барил, хандлага талаасаа өөрчлөгдөхгүй байгаатай холбоотой гэж хардаг.
Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр сургуулийн барилга байшин, орчныг сайжруулах, ном сурах бичгийн чанар, хүрэлцээг нэмэгдүүлсэн ч суралцагч маань үйлийнхээ эзэн нь болж чадахгүй бол ямар ч шинэчлэл үр дүнгээ өгөхгүй гэсэн үг.
МАНАЙ БОЛОВСРОЛЫН ТОГТОЛЦОО ХҮҮХДИЙГ БАГААС НЬ АСУУЛТ АСУУХ ЧАДВАРТ СУРГАХГҮЙ БАЙНА
Манай залуус япон системд ороод ирэхээрээ сурах арга барилаараа гологддог, өөрийгөө голдог. Өөрөөр хэлбэл, манай боловсролын тогтолцоо хүүхдийг багаас нь асуулт асуух чадварт сургахгүй байгаад байна гэсэн үг. Энгийнээр хэлэх юм бол хүүхэд бага байхдаа маш их яагаад гэдэг асуултыг асуудаг. Яагаад гээд олон асуучих юм бол эцэг эхчүүд төвөгшөөдөг. Яаж харьцахаа мэдэхгүй байна гэсэн үг. Сургуульд бол бүүр ч төвөгшөөдөг. Гэтэл хүүхэд ядаргаа болох гэж биш, юм мэдэх гээд асуугаад байдаг. Тиймээс хүүхэд юу сонирхоод байна вэ гэдгийг нь өдөөх ёстой. Асуусан дээр нь дөрөөлөөд сониуч занг нь зөвөөр өдөөхөөр хүүхэд яагаад ийм байна вэ гэдгээ өөрөө хожим хөөгөөд явдаг болно. Өөрөөр хэлбэл ойлгохын тулд сурч, дахиад гүнзгийрүүлэн бодох, хариултыг олохын тулд эрэл хайгуул хийх арга барилд суралцдаг. Асуулт асуудаг хүүхэд юм боддог хүн болно. Асуулт асуудаггүй болгочих юм бол тэр хүн зүгээр бусдын юу гэснийг дагадаг хүн болж байна гэсэн үг л дээ. Манайд “дагадаг хүмүүс” бэлтгэгдээд байгаад санаа зовохгүй, өнгө хэлбэр зэрэг гадаад талтайгаа зууралдаад байвал боловсрол өөрчлөгдөхгүй.
Нөгөө тал нь сууж сурах. Япон хүмүүсийг маш их тэвчээртэй гэж үздэг. Нэг юмыг хийхдээ дуустал нь хийдэг. 1-6-р ангид нь оноо дүн тавьдаггүй. Тэр хүүхэд хэр их хичээсэн байна. Бусад нөхдөдөө санаа тавьж байна уу, өөрийнхөө сонирхлын дагуу хөдөлж байна уу,эсвэл өөрийгөө магтуулахын тулд хийж байна уу, өрөөлд туслахын тулд хийж байна уу гэдэг сэдэл тэмүүллийн ялгаанууд гаргаж ирдэг. Үнэлэмжийн шалгуурууд нь өөр өөр.
Энд мөн нэг авууштай зүйл нь бусдаас хуулахыг хориглодог, дэмий гэж үздэг. Хүүхдүүд даалгавраа хийгээд хариултынхаа зөв бурууг өөрөө шалгадаг. Хийж чадахгүй бол хариултаасаа хуулчихаж болох л доо. Гэхдээ өөрийгөө хуурсантай адил гээд багаас нь хуулахгүй байх зуршилд сургах нь хүүхэд өөрт оногдсон зүйлээ өөрөө хийх, өөрийнхөө чадлаар зүтгэх сэтгэхүйн хэм хэмжүүртэй болгоход давхар нөлөөтэй болов уу.
Япон хүмүүсээс суралцвал зохилтой ямар зан чанар байдаг вэ?
Энд чаддаг ч бай, чаддаггүй ч бай барьж авсан ажлаа эхлүүлсэн бол дуусгана гэсэн бичигдээгүй хууль үйлчилдэг. Ийм сэтгэхүй, зуршилд сургаж байна гэсэн үг. Хоёрт багаар ажиллахдаа маш сайн.Дуусгах ёстой гэсэн сэтгэхүй багаар ажиллахад тустай байдаг болов уу. Бас их бага ямар ч ажлыг багийн зохион байгуулалт дээрээ тулгуурлаад алсуур бага багаар явсаар байгаад дуусгачихдаг.
ОНЛАЙН СУРГАЛТЫГ ҮР ДҮН ТАЛААС НЬ ЯМАР БАЙХЫГ ҮНЭЛЖ ДҮГНЭСЭН СУДАЛГААНЫ ДҮН БАЙХГҮЙ
Японд ковидийн нөхцөл байдалд хичээл сургууль хэрхэн орсон бэ?
Хоцрогдсоных нь дараа хоцрогдлын асуудлыг ярих биш. Хоцрогдолд оруулахгүйн тулд коронатай нүүр тулсан гэж хэлж болно.2020 онд сар гаруйн хугацаанд цахим хичээл ороод тэрнээс хойш танхимын хичээл орсон. Манайх шиг теле хичээл байхгүй. Тэр тусмаа бага ангийнханд. Хүүхдүүдийн өглөө цуглардаг байсан цагийг 15 минут хойшлуулсан. Нэг ангийг хоёр хувааж ээлжилж оруулж байсан.
Их сургуулийн оюутнууд л онлайнаар хичээллэсэн. Нас биед хүрсэн, аль хэдийн бие даан сурах арга барилд суралцсан, дэлгэцээр хүлээж авах чадвар суучихсан гэдэг үүднээс цахим хичээл оруулсан.
Гэхдээ ЕБС хүүхдүүдийн хичээлийг цахимаар оруулаагүй. Манайд УИХ-ын гишүүдийн урд байдаг шиг тунгалаг хаалтыг хүүхэд болгонд тарааж өгсөн. Хаалтыг хичээлийн ширээ болгон дээр байрлуулсан гэсэн үг.
Одоо омикроны тархалт хаа сайгүй тархаж Японд ч гэсэн халдварын тоо өдөрт гурван орноор нэмэгдэж байна. Хаа сайгүй санаа зовж байгаа ч цэцэрлэг сургуулиа хаагаад онлайнд шилжүүлье гэхгүй байна.
Яагаад. Онлайн сургалт танхимын сургалтыг орлох хэмжээнд хөгжөөгүй байгаатай холбоотой. Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэвэл онлайн сургалтын софт тал төдийгүй хард тал нь бэлэн биш. Ийм сургалтыг нийт массын дунд нэвтрүүлсэн туршлага байхгүй. Тиймээс үр дүн талаас нь ямар байхыг үнэлж дүгнэсэн судалгааны дүн байхгүй. Техник технологи, үйлдвэрлэлийн практик, шинжлэх ухааны хөгжил дэвшлийн хувьд манай улсаас хэдэн арван жилээр түрүүлж яваа Япон улс ингэж болгоомжилж байгааг бид анзаарах хэрэгтэй байна.
Монголд нэлээн удаан хугацаанд теле хичээл орсон.Эцэг эхчүүдийн зүгээс хүүхдүүдийнхээ хоцрогдолд ихээр санаа зовж байна. Таны хувьд хоцрогдлын асуудал дээр хэрхэн ажиллах ёстой гэж харж байна вэ?
Танхимын сургалт зогссон хоёр жилийн хоцрогдлыг арилгах тухай ярьцгааж байна.Хоцрогдол гэдэгт хичээлийн агуулгын хэдэн хувь хаягдаж, хүүхдүүд хэр чанартай эзэмшив гэдэг асуудлаар хязгаарлах зүйл биш юм.
Хүүхдийн өдөр тутмын хэмнэл болон хэвшлийн өөрчлөлт. Хэвшлээ дагаад бие махбодод гарах өөрчлөлт. Сэтгэхүй, сэтгэл зүйн эрүүл мэндийн асуудал зэрэг хувь хүний өсөлт хөгжилтийн бүхий л хүрээг хамрах асуудалд төрийн зүгээс онцгой анхаарч,эдгээртээ иргэд, олон нийтийн мэргэжлийн байгууллага, бас гадаадад сурч ажиллаж буй судлаачдыг өргөнөөр татан оролцуулах хэрэгтэй байгаа юм.
0
0
0
0
0
0
0
0
