Ч.Хантүмэн: Данс хаачихлаа, дарга нарыг мууллаа гээд ингэв үү
Баяр наадмыг тохиолдуулан бид үндэсний спортын тамирчдыг “Тэр” нэвтрүүлэгтээ урьж оролцуулсан билээ. Энэ удаа Монгол улсын манлай уяач Г.Батулуунтай ярилцсан юм.
Тэрбээр, “1980 оноос хойш өдийг хүртэл морины сүүл боож, өөр ажил төрөл хийсэнгүй, зөвхөн мориороо дагнаж өдий хүрлээ.
Миний хань Александрын Одонтуяа гэж бүсгүй бий. Бид хоёрын дундаас таван хүүхэд гарсан. Хоёр охин гурван хүүтэй. Миний багш мундаг сайхан хүн байдаг. Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, Зууны манлай уяач Данзаннямын Даваахүү гэж хүн шүү дээ.
Хоёр халзан мориныхоо буянаар би төр улсдаа, ард түмэндээ үнэлэгдсэн хүн. Миний хоёр халзан морь бол аргагүй хурдан буянгууд байсан юм. Түрүүлнэ гээд л мордуулахад түрүүлдэг л морьд байсан.
Хээр халзан морио анх түрүүлэхэд залуу ч байсан даа. Миний багш л маш их баярлаж байв. Морьд түрүүлээд ороод ирэхэд муу багш минь өөрөө уйлаад л гүйгээд ирсэн хүн шүү дээ. Намайг дээш өргөж шидээд, эргүүлээд “Миний хүү одоо л уяач боллоо” гэж билээ.
Их нас, азарга хоорондоо тулж уралдахаараа өрсөлдөх чадвар маш өндөр байх ёстой. Ажил хөдөлмөрийг жинхэнэ шалгадаг нь их насны морьд байдаг. Хээр халзан морио дурсаад ярихад хоолой зангирдаг болчихсон юм билээ.
Морь уяна, сойно гэдэг бол уяач хүний хувьд бүтэн жилийн хөдөлмөрийг нэг л өдрийн хоёр, гуравхан цагийн дотор л шалгадаг ажил.
Мөн багийн хөдөлмөр байдаг.
Ер нь бол уяач хүнд мэдрэмж л хамгийн чухал. Морийг уяна гэдэг нь морио захирч уях юм бол дандаа буруу тийшээ явж байдаг. Мориндоо өөрөө захирагдаад яваад байвал тэр морины уяа зөв байдаг юм. Ер нь хүн их мэдээд ирэхээрээ дандаа алдаа гаргаж байдаг шүү дээ. Мэдэрч уях юм бол алдаа багатай сайн уяна гэсэн үг.
Морийг өндөр дэнж, сэрүүн газар уях нь сэргэлэн, хийморь золбоо сайтай байна, ялаа, батгана ч бага байна. Ер нь өндөр дэнж газар уях нь хамгийн зөв байрлал хэмээн судар номд ч бичсэн байдаг.
Эрийн гурван наадам бол хүүхдээрээ морь унуулдгаараа ялгардаг. Үүгээрээ дэлхийд содон. Морь унаж байгаа хүнд ажиллахгүй булчин гэж ерөөсөө байдаггүй юм гэнэ билээ. Дээр үеийн хөдөөний хүмүүс гэдэс гүзээтэй хүн ховор байсан шүү дээ. Тэр чинь морь унадаг болохоор гэдэс гүзээ суудаггүй, бүх булчин хөдөлж байдаг.
Унаач хүүхдүүдийнхээ эрхийг хамгаалах нь зүй ёсны хэрэг. Хамгийн гол нь даатгалыг нь маш сайн өндөр хэмжээнд төлөх нь зүгээр гэж би санадаг.
Ер нь эрсдэлгүй спорт ховор шүү дээ. Заавал нэг эрсдэл байж л байдаг. Гэхдээ морийг хөлтэй нь байлгах, нүх сүвгүй замыг зөв сонгох талаасаа анхаарах нь чухал байх.
Миний хувьд уул усаа их шүтдэг. Энэ уул усыг аргадаж байж зам мөр тэгш явах. Тэгж байж хүүхдийг аваар, осолгүй байлгахаар сүү, идээний дээжээ дандаа өргөдөг хүн шүү дээ.
0
0
0
0
0
0
0
0
