G Dragon долоон жилийн дараа “Power” дуугаараа эргэн ирлээ
Эрт цагт Монголын яруу найрагч Дулдуйтын Данзанравжаагийн тэнгэрлэг Шамбалын хаант улсын сансар огторгуйн хаалгыг нуун дарагдуулж байсан
Говь нь xүмүүний оюун санааны энергийн төвөөс дэлxийн чулуужсан түлшний төв болон хувирчээ.
Өнгөрсөн аравдугаар сард Францын төрийн өмчит атомын “Орано” компани Зөөвч-Овоогийн уурхайгаас уран олборлох, боловсруулах 1.7 тэрбум ам.долларын гэрээнд гарын үсэг зурсан. Монголын анхны ураны уурхай нь сүүлийн 30 жилийн хугацаанд жилд 2750 тонн орчим олборлох төлөвтэй байгаа нь дэлхийн үйлдвэрлэлийн 4 орчим хувийг эзэлнэ; одоогоор дэлхийн хэмжээнд ашиглагдаагүй эхний 10 том ордын нэг юм.
Ораногийн ахлах дэд ерөнхийлөгч Оливье Тумир “Монголд ураны зах зээлд зөв цагтаа гарах асар их нөөц бий, учир нь хэрэгцээ улам бүр нэмэгдэх болно.” Монгол Улс ураны нөөцөөрөө дэлхийд хоёрт ордог бөгөөд энэ нь далайд гарцгүй 3.5 сая хүн амтай энэ улсыг дэлхийн сэргээгдэх эрчим хүчний шилжилтийн гол тоглогчийн байр суурийг эзэлнэ гэж байсан.
Украины дайн болж Европ Оросын хийнээс өөрийгөө салгах хүслийн нөлөөгөөр уран эсвэл плутони атомуудыг хуваах замаар цахилгаан үйлдвэрлэдэг цэвэр цөмийн эрчим хүчийг дэмжих нь эрчимтэй хөгжиж байна. Энэ урам зориг нь 1986 онд Чернобыл, 2011 онд Фукушима зэрэг реакторын сүйрэл, цөмийн хог хаягдлыг булшлах, үйлдвэрүүд дайн, терроризмын бай болж болзошгүй зэрэгтэй холбоотой гүн түгшүүрийг даван туулах ёстой. Гэвч иргэний цөмийн үйлдвэрлэлийн 70 жилийн түүхэн үхлийн тоо хэдэн мянгаараа хэмжигддэг. Үүний зэрэгцээ, түлшний шаталтаас үүдэлтэй агаарын бохирдол жил бүр 5 сая хүн нас бардаг гэсэн тооцоо бий.
Өнөөдөр Румын, Саудын Араб, Бангладеш, Индонез зэрэг улс орнууд цөмийн станцын судалгаа хийж байна. Eвропын Xолбоонд үйлдвэрлэсэн эрчим хүч нь нарны нүүрстөрөгчийн дөрөвний нэг хувийг эзэлдэг тул өөрийн ногоон бондоор санхүүжүүлж болох “ногоон” хөрөнгө оруулалтын жагсаалтад цөмийн цахилгаан станцуудыг оруулсан. COP28-д дөрвөн тивийн 20 гаруй улс 2050 он гэхэд дэлхийн цөмийн эрчим хүчний хүчин чадлаа гурав дахин нэмэгдүүлэхийг хүссэн. Фукушимагийн дараа 17 реакторынхаа ихэнхийг хаасан Герман ч одоо жижиг модульчлагдсан реакторуудыг хөгжүүлэх талаар нээлттэй хэлэлцэж байна. “Өнөөдөр бидэнд олон нийтийн хүлээн зөвшөөрөхөөс илүү чадварын асуудал байгаа байх” гэж Тумир хэлэв.
Владимир Путины дайны улмаас Орост газрын тос, байгалийн хийн хатуу хориг арга хэмжээ авсан хэдий ч 2023 оны эхний зургаан сард Оросын 92 цөмийн реактор руу баяжуулсан ураны тээвэрлэлт хоёр дахин буюу 695.5 сая ам.долларт хүрсэн байна. 5-р сарын 13-нд АНУ-ын ерөнхийлөгч Жо Байден энэхүү нийлүүлэлтийг хязгаарлах хууль тогтоомжид гарын үсэг зурсан ч Оросоос ураны хараат байдлаас гарахын тулд АНУ-д дор хаяж таван жилийн их хөрөнгө оруулалт шаардлагатай гэж шинжээчид таамаглаж байна.
Монгол Улс энэ тал дээр хөнгөн алхам хийвэл тусалж чадна. Энэ нь өсвөр насны, ид шидтэй ардчилал байж болох ч Орос, Хятад хоёрын дунд хавчуулагдсан, нийслэл Улаанбаатар хот нь шууд утгаараа “улаан баатар” гэж орчуулагддаг үндэстэн түүх, геополитикийн ачаа тээшээ тийм ч амархан салгаж чадахгүй. Монгол Улс 1990 онд ардчилалд орсноос хойш барууны орнуудтай “гуравдагч хөршийн бодлого”-оор харилцаагаа хөгжүүлж ирсэн бөгөөд үүний тод жишээ нь Ораногийн хэлэлцээр юм. Гэхдээ худалдааны 90%-ийг Бээжингээс, импортын хий, нефтийн 90%-ийг Москвагаас авдаг улс энэ их гүрний өрсөлдөөний шинэ эрин үед болгоомжтой алхах ёстой. Хойд Америк-Монголын бизнесийн зөвлөлийн дэд дарга асан Кен де Граф “Монголын уурхайнуудaд xуучин Зөвлөлт Xолбоот Улс xөрөнгө оруулсан учраас Оросууд өөрсдийн хөрөнгө гэж үзэж байна” гэж хэлжээ.
Хавтгай дэлгэцтэй зурагт индий, тийрэлтэт хөдөлгүүрт рений, ухаалаг утсанд галли нийлүүлэх гээд хөгжиж буй технологиос ашиг хүртэхийг эрмэлзэж буй ашигт малтмалаар баялаг улс орнуудад тулгарч буй геополитик, байгаль орчин, эдийн засгийн сорилтуудын тод жишээ нь Монгол юм. Уул уурхай ДНБ-ий дөрөвний нэгийг, экспортын 90%-ийг бүрдүүлчихээд байгаа энэ үед Монголд эрчим хүч олборлох энэ үеийнх нь өмнөхөөсөө илүү үр дүнд хүрнэ гэж найдаж байна. Тус улс орон даяар тархсан ядууралд нэрвэгдсэн хэвээр байгаа бөгөөд дулаан, эрчим хүчээ нүүрсээр хангадаг тул манай гарагийн хамгийн гашуун агаартай. Сүүлийн 10 жилийн хугацаанд дэлхийн хамгийн бохирдолтой нийслэл Улаанбаатар хотод амьсгалын замын өвчлөл бараг гурав дахин нэмэгдэж, уушгины хатгалгаа бага насны хүүхдүүдийн нас баралтын хоёрдугаарт бичигдэж байна. Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол ихтэй өвөл харьцангуй цэлмэг зунтай харьцуулахад зулбах тохиолдол 3.5 дахин их байна.
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Лувсаннамсрай Оюун-Эрдэнэ TIME-д өгсөн ярилцлагадаа “Оранотой амжилттай хамтран ажиллана гэдэгт итгэлтэй байна. “Гэхдээ энэ төсөл Монголын ард түмний дунд хууль ёсны байхын тулд олон нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдөх нь бидний хувьд чухал юм.” гэжээ
0
0
0
0
0
0
0
1
