Коммунизмын тэлэлтээс барууны ертөнцийг xамгаалаx зорилготой байгуулагдсан “НАТО”-гийн түүxэн замнал
Татварын дарамтаас үүдэлтэй эх орондоо ажиллаж амьдрах, тэр бүү хэл мөрөөдөх ч боломжгүй болж буй талаар бизнес эрхлэгч, иргэд хэлдэг. Нийтийн өргөдөл гомдлын системд оруулсан татварын хувь хэмжээг бууруулах санал хураалтууд маш хурдан хугацаанд 100 мянган хүний гарын үсэг цуглуулж, саналыг УИХ-аар хэлэлцэх шаардлагатай болж буй. Энэ нь иргэдэд татвар, шимтгэлийн дарамт хүнд тусаж буйг харуулна.
Нэг. ХХОАТ-ын хувь хэмжээг нэг хувь болговол ямар үр дүнд хүрэх вэ
Эдийн засагч Р.Шинэгэрэл ХХОАТ-ыг 1 хувь болгож бууруулах асуудлыг санаачилсан. Цөөн хоногийн дотор 100 мянган хүн гарын үсгээ цахимаар зурж, хууль болох босгоо давлаа. Улмаар УИХ-ын дэргэд энэ асуудлыг судлан хэлэлцэх ажлын хэсэг байгуулагдахаар болж байна. Иргэд сар бүр цалингаасаа 10 хувийн ХХОАТ төлдөг. Үлдсэн 10 гаруй хувь нь НДШ-д суутгагддаг. НДШ-д Эрүүл мэндийн даатгал ч багтдаг. Хэрэв нийгмийн даатгалын систем оновчтой ажилладаг бол энэ нь татвар гэхээсээ эргээд иргэнд өөрт хэрэглэгдэх агуулга юм. Харин ХХОАТ бол цэвэр улсын төсөв бүрдүүлэгч татвар. 2 сая төгрөгийн цалинтай хүн сар бүр 200 мянгыг нь ХХОАТ-т өгдөг гэсэн үг. Тэгэхээр татвар, шимтгэлийг дарамтыг бууруулахын тулд иргэн өөрт алсдаа хэрэгтэй НДШ-ийг бууруулахаас илүү ХХОАТ бага төлдөг болбол ашигтай. Нөгөө талаар НДШ-ийг ажил олгогч болон ажилтан хоёул давхар төлдөг тогтолцоог алдаатай гэж үздэг. Аль нэг нь, эсвэл нэгдсэн дүнг хувааж төлдөг болбол ААН дээр ирэх ачаалал ч буурах юм.
Хоёр. НДШ-ийг хоёр дахин бууруулах саналыг 44 мянган иргэн дэмжиж байна
Иргэн Б.Батбилэгийн санаачилсан Нийгмийн даатгалын шимтгэлийн хувь хэмжээг бууруулж, 12 хувьд хүргэх өргөдөлд гарын үсэг цуглуулж эхэлсэн.
Өргөдлийг дэмжиж буй иргэдийн цахим гарын үсгийг гуравдугаар сарын 26-наас авч эхэлсэн бөгөөд энэ сарын 25-ныг хүртэл d.parliament.mn сайтаар дамжуулан авна. Долоо хоногийн дотор л 44 мянга гаруй хүн гарын үсэг зуржээ.
Тухайн өргөдлийг санаачлагч “Жил бүр олгодог 1072 хувьцааны ноогдол ашгийг ажил эрхлэгч өөрийн хүсэлтээр нийгмийн даатгалын санд шилжүүлж, дараа жилийн нийгмийн даатгалын шимтгэлийг 12 хувь хүртэл бууруулж өгдөг байх. Энэ нь бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт инфляцад нөлөөлөхгүй байх төгрөгийн ханш унахгүй байх боломжийг бүрдүүлнэ” хэмээн үзжээ.
Гурав. НӨАТ төсвийн орлогыг бүрдүүлэх хэрэгсэл биш
Нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг бууруулах нь зөв гэж иргэд үзэж байна. НӨАТ нь анхандаа далд эдийн засгийг илрүүлж бүртгэлийг бий болгох зорилготой байсан. Гэтэл анхны зорилгоосоо хазайж төсвийн орлогыг бүрдүүлэх хэрэгсэл болоод буй юм.
“Олон улсад бүртгэлийн зорилгоор худалдааны татвар гэж авдаг ч, тэр нь 3 орчим хувь байдаг. Нэмүү өртгийн татвар гэж авахдаа борлуулалтын орлогоос нь татвар авдаггүй. Бусад улсуудын татварын хувь хэмжээ нь өндөр юм шиг харагддаг. Гэтэл татварын суурь нь өөр байдаг. Өөрөөр хэлбэл, борлуулалтын орлогоос зардлуудыг нь хасаад үлдсэнээс нь шаталсан хэлбэрээр татвар авдаг. Жишээлбэл, бага цалинтай иргэдээс хүн амын орлогын албан татвар огт авдаггүй. Тодорхой хязгаарыг давбал илүү гарсан орлогоос татвар авдаг. Манай улс цалингийн хэмжээнээс үл хамаарч бүх хүмүүсээс 10 хувийн татвар авч байна. Үүн дээр НӨАТ нэмэгдэнэ. Тэтгэврийн хүн ч гэсэн худалдан авалт хийхдээ НӨАТ төлж байгаа юм. Энэ нь маш том зардал болж байна” гэж эдийн засагч Ч. Отгочулуу тайлбарласан.
Засгийн газраас одоо байгаа татварын орчныг сайжруулахаар хуулийн төслүүдэд иргэд, олон нийтээс санал авч, ШИНЭЧЛЭЛ хийнэ, ингэхдээ НӨАТ-ыг голлон анхаарна гэж Сангийн сайд Б.Жавхлан мэдэгдсэн. Гэсэн хэдий ч өнөөдрийн байдлаар татварын хуулийн шинэчилсэн найруулга, эсвэл төсөл нь боловсруулагдаж ч дуусаагүй байгаа нь эдийн засаг, инфляц өндөр, мөнгөний хатуу бодлого хэрэгжиж байгаа энэ үед татварын дарамт үргэлжилсээр л байна.
Сүүлийн жилүүдэд НӨАТ-ын тогтолцоонд дараах шинэчлэл, бодлогуудыг хэрэгжүүлж байна.
Үүнд:
Цахим төлбөрийн баримтын систем: Иргэд худалдан авалтынхаа баримтыг цахимаар бүртгүүлж, худалдан авалтын үнийн дүнгийн 2 хувийг буцаан авах боломжтой болсон.
НӨАТ суутган төлөгчийн босго: Борлуулалтын орлогын хэмжээ нь 50 сая төгрөгт хүрсэн хувь хүн, хуулийн этгээд НӨАТ суутган төлөгчөөр бүртгүүлэх үүрэгтэй. Харин борлуулалтын орлого нь 10 сая төгрөгт хүрсэн тохиолдолд сайн дураар бүртгүүлэх боломжтой байдаг.
НӨАТ-аас чөлөөлөх бараа, үйлчилгээний жагсаалт: Засгийн газар тодорхой бараа, үйлчилгээг НӨАТ-аас чөлөөлөх жагсаалтыг баталж, хэрэгжүүлж байна.
Эдгээр шинэчлэл, бодлогууд нь татварын орлогыг нэмэгдүүлэх, татварын системийн үр ашгийг сайжруулах, цахим төлбөрийн баримтын системийг өргөтгөх гэх мэт зорилготой. Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар төсвийн орлогыг бүрдүүлэх үр ашигтай хэлбэр боловч татварын системд үр ашгийг чухалчлах уу, эсвэл тэгш байдлыг анхаарах уу гэдэг асуудал үргэлж маргаантай байсаар ирсэн.
Дэлхийн улс орнууд НӨАТ-ыг хэрэглэх болсон нь тэдгээр улсуудын татварын тогтолцоо нийгэм, эдийн засгийн хөгжил, байнга өсөн нэмэгдэж байгаа үйлдвэрлэл, хэрэглээ зэрэгтэй тохирохгүй болсонтой шууд холбоотой.
Франц улсад анх нэвтэрсэн Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар нь өдгөө дэлхийн 175 оронд хэрэгжиж байна. Унгар Улс 27 хувьтай хамгийн өндөр НӨАТ-тай байдаг бол дэлхийн дундаж 15.5 хувьтай байдаг аж. Монголоос бага буюу 10 хувиас бага НӨАТ авдаг 16 улс, түүнээс их авдаг 118 улс байна.
0
0
0
0
0
0
0
0
