Түүх: Монгол цэрэг Австри xүрээгүй шалтгаан
МЭӨ 3-р зуунд Мезопотам хаад лааны тосон хавтанцар дээр зүүдээ тэмдэглэн тайлбарладаг байжээ. Хэдэн мянган жилийн дараа эртний Eгипетчүүд зүүдний тухай түгээмэл зуун зүүдний тайллыг жагсаасан ном бичсэн байдаг. Тэр цаг үеэс хойш бид яагаад зүүдэлдэг учрыг олох эрлээ зогсоогоогүй. Ингээд шинжлэх ухааны олон судалгаа, технологийн дэвшил, бас цөхрөлтгүй оролдлогын эцэст баттай хариу олоогүй ч хэд хэдэн сонирхолтой онолыг дэвшүүлжээ.
Бид хүслээ биелүүлэхийн тулд зүүдэлдэг. 1900-аад оны эхэнд Зигмунд Фройдын үзсэнээр хар дарсан зүүд гэх мэт бүхий л зүүд бидний өдөр тутмын амьдралын дүр зургийн цуглуулга, бас бэлэгдлийн утга агуулгыг илтгэнэ гэжээ. Эдгээр нь бидний далд ухамсрын хүслийг гүйцэлдүүлэхтэй холбоотой юм. Фройдын үзэж байснаар сэрэх үедээ санаж байгаа зүүд бүхэн бидний далд ухамсрын бодол санаа, хүсэл эрмэлзлийг билэг тэмдгээр орлуулан харуулдаг. Тэдгээр дүрслэлд анализ дүгнэлт хийснээр далд ухамсрын агуулгыг нь нээн илрүүлж, тэдгээрээс үүссэн сэтгэлзүйн асуудлыг шийдэж болно гэж Фройд үзэж байв.
Бид санахын тулд зүүдэлдэг. Тархины үйл ажиллагааг сайжруулахын тулд нойр хэрэгтэй ч унтаж байхдаа зүүдлэх нь бүр ч сайн. 2010 онд судлаачдын тогтоосноор туршилтад оролцогчид нь түр дуг хийхдээ төөрдөг байшин зүүдэлсэн бол 3 хэмжээст төөрдөг байшингаас гарах даалгаврыг дахин оролдохдоо илүү сайн гүйцэтгэж байлаа. Тэр ч бүү хэл даалгаврын тухай зөвхөн сэрүүн үедээ бодсон хүмүүстэй харьцуулахад эдгээр хүмүүс 10 дахин сайн байсан. Мөн унтсан мөртлөө зүүдлээгүй хүмүүсээс ч 10 дахин илүү байжээ. Судлаачдын үзэж байгаагаар, ой тогтоолтын зарим үйлдэл биднийг зөвхөн унтаж байхад илэрдэг бөгөөд зүүдлэх нь эдгээр үйл явц болж байгаагийн илрэл юм.
Бид мартахын тулд зүүдэлдэг. Таны тархины бүтцэд 10,000 их наяд орчим мэдрэлийн холбоос үүрэг гүйцэтгэдэг. Таны бодож бас хийж буй бүх зүйлс тэдгээр холбоосыг бүтээдэг. Зүүдний тухай 1983 оны нейробиологийн онолд "үл сурах" тухай гардаг. Энэ нь биднийг унтаж байхад тархины шинэ бор хальс эдгээр холбоосыг шалгаж үзээд хэрэггүйг нь устгадаг тухай юм. Ингэж зүүдэндээ сурснаа мартахгүй бол таны тархи хэрэггүй мэдээллээр дүүрч сэрүүн үедээ бодох хэрэгтэй байхад бодол санаа үймэрч огт хэрэггүй бодлууд таныг сатааруулж магадгүй. Бид тархиа ажиллуулахын тулд зүүдэлдэг. Үргэлжлүүлэн идэвхжүүлэх онолын хувьд тархи зөв ажиллахын тулд мэдээллийг нэгтгэж, урт хугацааны дурсамж болгон хадгалах шаардлагатай учир хүн зүүдэлдэг. Таныг унтаж байхад гадны өдөөгчийн хэмжээ бууран тодорхой түвшинд хүрэхэд тархи дурсамжийн сангаас мэдээлэл гаргаж авах явцыг автоматаар эхлүүлж, эдгээр нь таны зүүдэнд сэтгэл хөдлөл, бодлын хэлбэрээр илэрнэ. Өөрөөр хэлбэл, таны тархи бүрэн унтралгүй түр амарч зүүдийг яг л компьютерийн дэлгэц амраагч шиг ашигладаг гэсэн үг.
Бид давтан суралцахын тулд зүүдэлдэг. Аюул заналхийллээр дүүрэн зүүд зүүдлэх нь их түгээмэл. Адгууслаг зөн совинг давтах тухай онолд зүүдний агуулга нь түүний үүргийг тодорхойлдог. Ой модонд баавгайд хөөгдөх эсвэл харанхуй гудамжинд нинжатай тулалдах гэх мэт айдаст автсан зүүд нь үзэлцэх эсвэл зугтаах зөн совингоо хурцлахад тусалж бодит амьдрал дээр хэрэг болох үед таныг бэлтгэж байдаг. Гэхдээ энэ нь үргэлж таагүй зүүд байх албагүй. Жишээлбэл, дур булаам хөршийн чинь тухай зүүд нөхөн үржихүйн зөн совингийн бэлтгэл дасгал байж болно.
Бид эдгэрэхийн тулд зүүдэлдэг. Тархин дахь стресс дамжуулагч мэдрэлийн эсүүдийн идэвх нойрны "РEМ" үед харьцангуй буурдаг бөгөөд сэтгэлд гэмтэй үйл явдлын тухай зүүдлэх үед ч идэвх сулардаг. Судлаачдын үзсэнээр, энэ нь хүнд хэцүү дурсамжийн хүчийг сулруулж сэтгэлзүйн хувьд эдгэрэхэд туслах ач холбогдолтой. Хүнд хэцүү дурсамжаа бага дарамттайгаар зүүдэндээ эргэн санахад болсон үйл явдлыг илүү бодитоор харж тэдгээрийг сэтгэлзүйн хувьд эрүүл аргаар шүүн тунгаахад тусална. Хүнд хэцүү үйл явдлын дараах стресс эсвэл сэтгэл хөдлөлийн аливаа өвчтэй хүмүүс ихэнхдээ нойргүйдэлд өртдөг ба зүүдлэхгүй байх нь өвчнийг нь улам дордуулдаг гэж зарим эрдэмтэд үздэг.
Бид шийдэл олохын тулд зүүдэлдэг. Бодит байдал, тогтсон логикийн хязгаарлалтгүйгээр таны бодол санаа асуудлыг бүрэн ойлгож, сэрүүн байхдаа төсөөлж ч байгаагүй, байж болох бүхий л шийдлийг зүүдэндээ бий болгодог. Жон Стайнбек үүнийг "зүүдний хороо" гэдэг ба зүүдлэх нь асуудал шийдэхэд сайн үр нөлөөтэй гэж судалгаагаар тогтоосон. Мөн түүнчлэн алдарт химич Август Kекуле бензол молекулын бүтцийг зүүдэндээ олсон бөгөөд ийм ч учраас заримдаа асуудлыг шийдэхэд "өглөө оройноос мэргэн" гэлцдэг. Ингээд зүүдний тухай онолуудаас цөөн хэдийг нь тайлбарлалаа. Технологи хөгжиж тархийг бид илүү сайн судалж, нэг л өдөр яагаад зүүдэлдэг тухай баттай тайлбарыг олох байх. Харин тэр болтол зүүдэлж мөрөөдсөөр л байя даа.
0
0
0
0
0
0
0
0
