Шинжлэх ухааны салбарын эрдэмтэн судлаачдаас бүрдсэн зөвлөл байгууллаа
Эдийн засагт энэ оны эхний хагас жилийн тайлангуудаас өнгөтэй тоо огт харагдсангүй.
Үндэсний статистикийн хорооноос гаргадаг тайланд эдийн засгийн өсөлт, түүнд нөлөөлдөг хүчин зүйлсийн тоо өмнөх оноосоо бүгд буурсан.
УИХ ч хаврын чуулган завсарлахаасаа өмнө 2025 оны төсөвтөө тодотгол хийсэн. Учир нь төсөөлсөн орлого нь орж ирэхгүй учраас гаргах зарлагаасаа танасан.
Тоогоор хэлбэл, Монгол Улсын төсвийн татварын орлого 2025 оны эхний хагас жилийн байдлаар 12.2 ихнаяд төгрөгт хүрсэн нь өмнөх оны мөн үеэс 1.1 ихнаяд төгрөгөөр буурсан үзүүлэлт боллоо.
Энэ бууралтад
- орлогын албан татварын орлого 524.7 тэрбум төгрөгөөр,
- ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр 1.3 их наяд төгрөгөөр тус тус буурсан нь голлон нөлөөлжээ.
Засгийн газраас нүүрснээсээ олох орлого нь нэгэнт бүрдэхгүй нөхцөл үүссэн учраас алтаа ашиглаж, валют болгох төлөвлөгөө гаргасан нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн өмнө бүдэрчихлээ.
“Алт-3” аяныг хэрэгжүүлэх УИХ-ын тогтоолд Ерөнхийлөгч хэсэгчлэн хориг тавьсан. Тодруулбал улсын тусгай хамгаалалтад авсан газар нутгийг нэмэгдүүлэх бодлого баримтлах, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн зарчимд нийцүүлэх нь зүйтэй гэсэн хоёр үндэслэлээр хэсэгчлэн хориг тавьсан байна.
Тэгвэл Монгол Улсын валют олдог гол түүхий эдүүдийн зах зээл болон үнийн төлөв ямар байгааг харуулья.
Коксжих нүүрс: Чулуун нүүрсний хилийн үнэ 2025 оны 1-р улиралд 77 ам.доллар/тн буюу төсөөллөөс бага гүйцэтгэлтэй байв. БНХАУ-ын үл хөдлөх хөрөнгийн салбарын уналт үргэлжилж байгаагаас гадна тарифын шийдвэрүүдээс хамаарч нүүрсний эрэлт хүлээлтээс илүү хурдтай буурч байна. Тухайлбал, энэ оны 4-р сард чулуун нүүрсний хилийн үнэ 70 ам.доллар/тн-оос доош орж, огцом унав. Улмаар 2025 оны үнийн төсөөлөл 68 ам.доллар/тн байх шинэчилсэн төсөөлөлтэй байна.
Зэс: Зэсийн үнэ 2025 оны 1-р улирлын дунджаар 9372 ам.доллар/тн буюу төсөөллийн орчимд байв. Хэдийгээр гүйцэтгэл, төсөөллийн зөрүү бага байсан ч тарифын шийдвэрүүдээс шалтгаалж улирлын турш зэсийн үнэ хэлбэлзэл өндөртэй байлаа. Ялангуяа АНУ-ын зүгээс зэсийн импортод тариф тогтоох талаар судалж байгаа нь тус улсын зэсийн эрэлтийг огцом нэмэгдүүлэв. Нөгөө талаас тарифаас шалтгаалж глобал өсөлт буурах хүлээлттэй байгаа нь цаашид зэсийн эрэлт буурахад нөлөөлөхөөр байна. БНХАУ-ын эдийн засгийн өсөлтөө дэмжихэд чиглэсэн төсвийн бодлогын арга хэмжээ, тарифын шийдвэрүүд хэрхэн өөрчлөгдөх нь зэсийн үнэд томоохон нөлөө үзүүлнэ.
Алт: Алтны үнэ 2025 оны 1-р улиралд унц тутамдаа 2927 ам.доллар байлаа. Тариф өсгөх шийдвэр, геополитикийн эрсдэл өндөр байгаа зэрэг нь эрсдэл багатай хөрөнгө оруулалт болох алтанд хөрөнгө оруулах сонирхлыг нэмэгдүүлж, алтны үнэ түүхэн өндөр утгыг дахин шинэчлэв. Ялангуяа төв банкуудын нөөцийн менежментийн бодлого алтны эрэлтэд эерэг нөлөө үзүүлсээр байна. Үүнд, БНХАУ, ОХУ, Туркийн төв банкуудыг онцлохоор байна. Мөн томоохон төв банкууд хүүгээ бууруулж байгаагаас өгөөж буурч, хөрөнгө оруулагчид алт руу хөрөнгө оруулж байна. Цаашид ч хүү буурах хүлээлттэй тул алтны үнэ ойрын 1-2 жилд өндөр байхаар байна.
Төмрийн хүдэр: Төмрийн хүдрийн үнэ 2025 оны 1-р улирлын дунджаар 98 ам.доллар/тн байв. Эхний улиралд гүйцэтгэл төсөөллөөс давсан нь БНХАУ-д цагаан сарын дараа гангийн эрэлт хүлээлтээс сайн байсантай холбоотой. Гэвч үл хөдлөх салбарын уналт үргэлжилж, тарифын бодлого БНХАУ-ын өсөлтөд сөргөөр нөлөөлснөөр төмрийн хүдрийн үнэ алгуур буурах хүлээлт хэвээр байна.
Газрын тос: Брент газрын тосны үнэ 2025 оны 1-р улирлын дунджаар 74.9 ам.доллар/баррель байсан нь өмнөх улирлын төсөөлөлтэй ойролцоо дүн юм. Гэвч цаашдын төсөөлөл буурч энэ оны дундаж үнэ баррель тутамдаа 69 ам.доллар байх шинэчилсэн төсөөлөлтэй байна. Учир нь тарифын бодлогын нөлөөгөөр дэлхийн өсөлт саарч, газрын тосны эрэлт буурахаар байгаа нь үнийг бууруулж байна. Үүний зэрэгцээ энэ оны 4-р сараас эхлэн ОПЕК+ бүлгийн зүгээс газрын тосны нийлүүлэлтээ нэмэгдүүлж эхэлсэн нь үнэ илүү хурдтай буурах шалтгаан боллоо. Дараа жилийн үнийн төсөөлөл ч мөн буурч 64 ам.доллар/баррель болов.
Экспортын гол бүтээгдэхүүн болох нүүрсний үнэ хүлээлтээс хурдтай буурч, цаашдын төсөөлөл ч багассаар байна. Харин алтны үнийн төсөөлөл нэмэгдэж. Ойрын 2 жилд импортын үнэ харьцангуй тогтвортой байх бол экспортын үнийн бууралтаас шалтгаалж худалдааны нөхцөл муудах хүлээлт хэвээр байна.
Хэдийгээр ХОРИГ-т бүдэрсэн ч алтны олборлолт, экспортоо нэмэгдүүлэх туйлын шаардлага байгааг эдийн засагт эргэлдэх энд тэндхийн судалгаа, таамаг, төлөв нотолсоор байна.
0
0
0
0
0
0
0
0
