Г.Уянгахишиг: НӨАТ-ын 10 хувийг орлоготой нь уялдуулж, шатлалтайгаар өөрчлөх хэрэгтэй

Өрөг нэвтрүүлгийн ээлжит дугаарын зочноор УИХ-ын гишүүн Г.Уянгахишиг оролцлоо. Түүнтэй татварын багц хуулийн шинэчлэл, Ардчилсан намын анхдагч лидерийн охин байх улс төрийн карьерт нь хэрхэн нөлөөлж байгаа мөн стратегийн ордуудын тодорхой хувийг төр авах эрхтэй эсэх асуудлуудаар ярилцлаа.

-Хаврын чуулганы хамгийн өндөр хүлээлттэй байгаа хуулийн төсөл бол татварын хууль байгаа. Та бизнесийн салбараас гишүүн болсон хүн. Татварын ямар орчин бизнесүүдэд илүү ээлтэй байх вэ?

-Татварын багц хуулийн төслөөс хамгийн их анхаарал татаж байгаа нь НӨАТ. Босго дүн буюу 50 саяас дээш орлого олсон тохиолдолд тухайн байгууллага татвар төлөгч болдог байсныг 400 сая болгож өсгөж байгаа. Энэ бол ХҮН намын хувьд мөрийн хөтөлбөртөө тусгасан байсан зүйл учраас бид түүнийг дэмжиж орж ирж байгаа. Нөгөө талаасаа НӨАТ-ын 10 хувийг багасгах гэдэг бол маш чухал. Орлоготой нь уялдуулж шатлалтайгаар өөрчлөлт оруулъя гэсэн саналууд ч орж ирсэн байна. Хэрвээ ингэж чадвал хувь хүн болон байгууллагуудад таатай байх болов уу гэж харж байна.Бизнесийн дэмжихийн тулд бид гаднын хөрөнгө оруулалтыг дэмжих ёстой. Гаднын хөрөнгө оруулагчаас 20 хувийн татвар авдаг. Үүнийг багасгаж байж гаднаас валютын урсгалыг оруулж ирнэ.

-Таны аав Ардчилсан намын анхдагч лидерүүдийн нэг Р.Гончигдорж. Та яагаад ХҮН намыг сонгосон бэ? УИХ-ын гишүүн л болж байвал үзэл баримтлал хамаагүй юу?

-Би 18 нас хүрээд төрсөн өдрийнхөө дараа шууд Социал демократ намд элссэн. Түүний дараа ардчилсан чиглэлийн намууд нийлээд Ардчилсан нам бий болоход автоматаар энэ намын гишүүн болчихсон. Ингэж явсаар 2020 онд ардчилсан намаас гарсан. 2020 оны сонгуулиар би ХҮН намаас Баянзүрх дүүрэгт дэвшсэн. Энэ бол үзэл баримтлалын хувьд тийм ч ялгаатай зүйл биш. Тухайн үед ХҮН нам Социал демократ үзэл баримтлалтай зүүн төвийн нам байсан. Энэ нь өөрөө миний үнэт зүйл чиг баримжаатай таарч байсан. Одоо Ардчилсан намын гишүүдтэйгээ ч дотно, сайхан харилцаатай байдаг.

-Та банк бус санхүүгийн байгууллагад ажиллаж байсан. Таны гишүүн болсон зорилго, бизнесийн зорилго хоёр огтлолцох уу?

-Би огтлолцоно гэж бодож байна. Банк бус гэдэг үйлчилгээ байхгүй байвал яах вэ? Банк бус байгууллагууд өөр өөрийн ялгаатай байгаа. Жишээ нь Инвескорын хувьд яагаад үүнийг би зөв гэж харж байна вэ гэхээр Инвескор ББСБ жижиг дунд бизнес эрхлэгчдийг маш их дэмждэг. Зүгээр л мөнгө өгөөд хүүлэхийн төлөө биш шүү дээ. Банкнуудтай адил барьцаа хөрөнгө аваад л зээл өгчихдөг юм биш. Энэ зээлийг төлж чадах уу үгүй юу гэдгийг маш сайн судалдаг. Зээлийн явцад тухайн ААН, жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд сургалт өгдөг. Мөнгөн урсгалын тооцоогоо хийх гэх мэт. “Та нар сургаад байх юм. Тэгээд наад хүмүүс чинь банк руу шилжчихнэ биз дээ” гэдэг. Бид нарын зорилго тэр шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл тэр хүн аж амьдралаа сайжруулахын тулд банкнаас зээл авъя гэхээр шаардлагыг нь хангаж чаддаггүй. Тэгэхээр банк бусаас барьцаа хөрөнгөгүй өөрсдийнх нь үйл ажиллагаанд суурилаад зээл өгч байгаа юм. Бид нарын зорилго бол барьцаа хөрөнгийг хурааж зараад 50 хувийн ашиг олох биш.  Энэ талаасаа ББСБ-ын үйл ажиллагааг шууд буруутгах нь зохисгүй. Нөгөө талаасаа иргэд тэр хэрэглээний зээлийг аваад тухайн үед шаардлагатай байгаа хэрэгцээгээ хангаж байна.Тэрнээс хүчээр өгсөн зүйл байхгүй. зээлээ аваад цаг хугацаандаа төлбөл зээлийн хүү багасаж байдаг. Энэ мэтээр ББСБ-ын үйл ажиллагааг илүү мэргэжлийн болгох тал руу Инвескор ажилласан.

-Та энэ салбарт ажиллаж байгаад УИХ-ын болсон. Тэгэхээр ББСБ-уудыг хамгаалж ажиллах уу?

-Би Банк бусыг өмөөрөөд байгаадаа биш. Надад одоо банк бус дээр ямар нэгэн эрх ашиг, хувь хувьцаа байхгүй. Хэрвээ банк бус дээр мөнгө хүүлээд иргэдийн эрх ашгийг хохироогоод байвал би үүний эсрэг зогсоно. хэрвээ ийм байгууллага байх шаардлагагүй бол, хэт өндөр хүүтэй байгаа бол хэрэглэхгүй байх эрх нь бидэнд байгаа. Энэ талаасаа төр иргэдийн санхүүгийн боловсролыг сайжруулах тал дээр нэлээн сайн оролцоотой ажиллах шаардлагатай байна. Жишээ нь “Би 100 сая төгрөгийн зээл авчхаад 20,30 жилийн хугацаанд 200, 300 сая болгож төлж байна. Энэ өөрөө шударга юм уу” гэдэг. Гэтэл үүний цаана ямар санхүүгийн тооцоолол байгаа гэдгийг бодох ёстой. Өөрөөр хэлбэл тэр 100 сая төгрөгийн бид хэдэн жилд хуримтлуулж чадах вэ. 20 жил хуримлуулъя гэж бодоход тэр 100 сая юу ч биш болно. Энэ талаасаа санхүүгийн ойлголцолд хүрэх хэрэгтэй.

-Стратегийн ордуудын 34-51 хувийг төр авах ёстой юу? Эсвэл энэ дээрэм үү?

-Энд хөндөгдөж байгаа чухал ойлголт нь төрийн тогтвортой бодлого. Өөрийн хөрөнгөөр хайгуул хийсэн бол 34 хувь хүртэлх, төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийсэн бол 50 хүртэлх хувийг өгнө гэж хуульдаа заасан байгаа. Сүүлийн үед төрөөс, бүрэн эрхт төлөөлөгчийн талаас гаргаж байгаа хандлага, авирын эсрэг байр суурьтай байгаа. Ингэж болохгүй. Ардчилсан, зах зээлийн нийгэм. Хэлэлцээр хийж болно. Үүний хоёр талд материаллаг баримтууд дээр дүн шинжилгээ хийж байж хувь хэмжээг тодруулах ёстой. Тэрнээс хэлэлцээрийн ширээний нэг талд суучхаад Чиний бүх хөрөнгийг хураана шүү. Би бол төр. Ер нь чи анхнаасаа яах гэж лиценз авсан юм гэж болохгүй. Хууль бус гэдгийг нь тогтоогоогүй байхад хэн нэгэн төрийг төлөөлж буй этгээд чи хууль бусаар олж авсан гэдэг мэдэгдэл хийнэ гэдэг бол хариуцлагагүй зүйл. Үүнээс болж тухайн компанийн олон улсад байгаа хувьцааны үнэ унаж байдаг.